Een zorginstelling is meer dan een bedrijf. Voor patiënten en bewoners is het een plek waar zij een toevlucht vinden. Degenen die er werken proberen om het lot van anderen te verbeteren of te verzachten en verlenen hulp aan mensen die zich meestal in een kwetsbare en hulpbehoevende situatie bevinden. Vanuit deze gedachte is de zorgprofessional gemotiveerd om goede zorg te geven. Maar wat is ‘goede zorg’?
In de opleiding Ethiek in de zorgsector leert u denken over de ethische vragen binnen uw eigen werk én meedenken met de vraagstukken die de organisatie als geheel raken. U zult zien dat theorie en praktijk nauw verweven zijn in deze opleiding en dat zowel micro-, meso- als macro-niveau aan bod komen. Doelstelling van de opleiding is deelnemers te scholen in:
- het signaleren, analyseren en interpreteren van morele aspecten;
- het communiceren en argumenteren over deze aspecten en het organiseren van deze communicatie;
- het afronden van deze processen in beslissingen of adviezen.
Wij bieden u kennis en vaardigheden waarmee u zelf een verantwoord en beredeneerd standpunt kunt innemen. De opleiding doet dit door u zowel theoretisch als praktisch te trainen in de omgang met ethische vraagstukken. Hierdoor kunt u een ethische voortrekker worden in uw organisatie en het ethische aspect in uw werk een belangrijke impuls geven. Dit komt niet alleen u als medewerker ten goede, maar ook uw organisatie als geheel.
Docenten
De hoofddocenten, vaste docenten en gastdocenten van Ethiek in de Zorgsector zijn allemaal experts op het gebied waarin zij lesgeven. De docenten komen uit heel Nederland, van verschillende onderwijs- en onderzoeksinstituten, zoals bijvoorbeeld: Fontys Hogescholen, de Universiteit Maastricht, de Hogeschool Arnhem Nijmegen, de Universiteit voor Humanistiek, het Radboudumc en de Vrije Universiteit Amsterdam.
Meer informatie over de docenten
Opbouw van de opleiding
De opleiding Ethiek in de zorgsector is een part-time opleiding van een jaar. Het onderwijsprogramma bestaat uit 3 modulen van elk 6 lesdagen met telkens minstens 2 weken tussen de lesdagen.
Module 1 • Ethische vragen rond het begin en einde van het leven
In Module 1, Ethische vragen rond begin en einde van het leven krijgt u een overzicht van verschillende theorieën die binnen de ethiek functioneren. Vervolgens maakt u nader kennis met een aantal benaderingen van ethische problemen. De betekenis van de verschillende benaderingen kan worden vergeleken naar aanleiding van hun bijdrage aan het verkrijgen van inzicht in de ethische vraagstukken rond begin en einde van leven.
Omgang met de benaderingen wordt aangeleerd via casusbesprekingen. U maakt bovendien kennis met de Socratische gesprekswijze,waarmee niet alleen een ethisch probleem kan worden besproken, maar ook de manier waarop mensen met elkaar communiceren en zouden willen communiceren.
Dagindeling en hoofddocenten module 1: Ethische vragen rond het begin en einde van het leven
Module 2 • Zorg en kwaliteit van leven bij chronische aandoeningen
In Module 2, Zorg en kwaliteit van leven bij chronische aandoeningen, verkennen wij een ethische aanpak voor zorgverlening aan mensen met een chronische aandoening. Vier specifieke zorgsectoren staan centraal: zorg aan mensen met een verstandelijke handicap, verpleeghuizen, psychiatrische zorg en de palliatieve zorgverlening. De ervaring leert dat moreel beraad in deze zorginstellingen aan enkele bijzondere voorwaarden moet voldoen. Voor zover in de gangbare toegepaste ethiek de nadruk ligt op technisch kunnen en de mondigheid van de patiënt, schiet zij tekort. Specifieke vaardigheden in het signaleren en evalueren van morele probleemsituaties en een eigen vorm van moraal beraad zijn nodig.
Rode draad van de module is om in gesprek met de deelnemers een dergelijke benadering te ontwikkelen. Met name zorgethiek en narratieve ethiek vormen hierbij een leidraad. Centrale begrippen in deze module zijn: autonomie en afhankelijkheid, kwaliteit van leven, levensverhaal, zorg, zin, empathie, professionele attitude. We zullen als werkmethoden gebruiken: Socratisch gesprek, hermeneutisch gesprek en de dilemmamethode.
Dagindeling en docenten module 2: Zorg en kwaliteit van leven bij chronische aandoeningen
Module 3 • Ethische aspecten in beleid en management van de zorg
In deze derde module gaat de aandacht uit naar morele problemen in de context van een ziekenhuis en naar de structuren voor de bespreking van morele vraagstukken, bijvoorbeeld toetsingscommissies voor wetenschappelijk onderzoek en ethische commissies voor het bespreken van casuïstiek en beleid. Het gaat ook om de cultuur in een instelling die bepalend kan zijn voor de openheid en bereidheid om over ethische kwesties een gesprek aan te gaan en tot aanvaardbare handelingspraktijken te komen.
Voor een beter inzicht in de aard en de complexiteit van morele problemen is begrip van de context van deze problemen en van de organisatie waarin ze zich voordoen, een vereiste. Het gaat daarbij vooral om de wisselwerking tussen de werkvloer en de context van het instellingsniveau. Maar vanaf dag 3 is de context ook landelijk beleid.
Op dag 6 kan zelfs de internationale omgeving niet buiten beschouwing blijven. In module 3 laten we specifieke gespreksmethodieken enigszins los en beoefenen we moreel beraad en ethische reflectie meer en meer zuiver op geleide van inhoudelijke vragen.
Dagindeling module 3: Ethische aspecten in beleid en management van de zorg
Onderwijskundige stijl
De onderwijskundige stijl van de opleiding heeft de volgende karakteristieken:
- De onderwerpen die aan de orde komen hebben betrekking op ethische problemen die leven binnen de zorgsector. Deze problemen worden bestudeerd en overdacht aan de hand van aan de praktijk ontleende voorbeelden.
- Er wordt kennisgemaakt met diverse ethische benaderingen. Hierdoor leren de deelnemers op verschillende manieren tegen de problemen aankijken. Ze zullen ook in staat zijn de specifieke waarde van de verschillende benaderingen te zien.
- Deelnemers kunnen hun eigen leerproces vormgeven door de theorie uit de lesdagen toe te passen in hun eigen werk. Steeds staat de betekenis voor de praktijk van wat u leert binnen de opleiding voorop.
- Door de verschillende achtergronden van de deelnemers in levensbeschouwing, vooropleiding en werksituatie komt u in aanraking met verschillende perspectieven en manieren van zorg verlenen. Er is veel gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen en te discussiëren.
- Er is een hoge mate van interactief onderwijs met veel ruimte voor inbreng van deelnemers. Er is veel gelegenheid tot oefenen met de verschillende vaardigheden. De docenten van de opleiding zijn betrokken en u krijgt regelmatig feedback op uw lesproducten.
Doelgroep
De opleiding Ethiek in de zorgsector richt zich op hoger opgeleide managers en professionals: artsen, hoger opgeleide verpleegkundigen, sociaalpedagogische hulpverleners, therapeuten, geestelijk raadslieden, vertrouwenspersonen, coördinatoren, leidinggevenden, leden van medisch-ethische commissies, bestuursleden en adviseurs, enzovoort. Onder zorgsector verstaan wij het hele veld van de gezondheidszorg: eerstelijnszorg, ziekenhuiszorg, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg, publieke gezondheidszorg, ouderenzorg, maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en jeugdzorg.
Voor deelname is een vooropleiding op HBO- of academisch niveau noodzakelijk. 20 à 30 procent van de te bestuderen literatuur is in het Engels.
Toetsing en diplomering
Per module wordt het leerresultaat van de deelnemers getoetst in een afsluitend gesprek of naar aanleiding van een schriftelijk product. Voor de voorbereiding hiervan wordt een tijdsinvestering van ongeveer 40 uur voorzien.
Heeft de deelnemer alle drie de modulen met een positief resultaat afgesloten dan ontvangt hij of zij het diploma Ethiek in de zorgsector.
Raad van Advies
De opleiding wordt bijgestaan door een Raad van Advies. Deze bestaat uit vertegenwoordigers van organisaties en instanties die belang hebben bij een hoogwaardige postacademische beroepsopleiding Ethiek in de zorgsector.
Dit zijn bijvoorbeeld het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de Vereniging van zorginstellingen Reliëf, de V&VN en de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Daarnaast hebben enkele onafhankelijke deskundigen zitting in de Raad. De betekenis van de Raad van Advies is met name gelegen in de garantie dat de opleiding goed afgestemd is en blijft op het afnemend veld. De leden hebben op persoonlijke titel zitting in de Raad van Advies.
